Is qui legit Livium, ne
legat eum solis oculis solaque ratione: oportet animo fingat se interesse
eventibus ab eodem historico descriptis, oportet sentiat quantâ fuerit
confidentiâ rei Romanae, quanto cum studio et ardore quodam amoris se dederit
civium bonae voluntatis animis resuscitandis idem vir, qui cum esset
incorruptus atque integer, sed etiam rei publicae administrandae imperitus, non
fuit magnus historicus, tamen sui generis magnus vir artifexque.
Opere Liviano tamquam speculo redditur morum cogitationumque mutatio, quae
facta est aetate Augusteâ. Id quod Vergilius voluit magno suo carmine pangendo,
hoc opus historiae prosaicum scribens voluit etiam Livius. Qui (ut etiam
Vergilius et Horatius) minimê acquiescit in spe pacis perpetuandae, sed maximê
cupit virtutes temporis acti restituere et redintegrare, ut effectum habeant ad
tempus praesens et futurum. Livius 142
libris scripsit historiam ab urbe conditâ, usque ad mortem Drusi (9 a.Chr.n.),
nec alienum est opinari Livium voluisse historiam suam perscribere usque ad
mortem Augusti (14 p.Chr.n.), sed morte impeditum esse ab ingenti opere
finiendo.
Tamen Livius exanclavit ingentem laborem opus pertractans, quod incohavit
inter annos 29 et 25 a.Chr., quotannis primo trinos, postea etiam plures libros
additurus, quos deinde comprehendit ad singulos greges redactos. Plurimum
dolendum est magnam partem operis Liviani nobis non esse relictam, sed
irreparabiliter amissam: Libros nullos habemus nisi I-X (ab urbe condita usque
ad a.293) et XXI-XLVI (ab altero Bello Punico ineunte usque ad a.167 a.Chr.n.);
decas autem tertia continet alterum Bellum Punicum descriptum.
Discus compactus: Livius, De obsidione Saguntii.
Ad initium huius belli, quod auctor dicit „maxime omnium memorabile,
quae umquam gesta sint“, spectat textus disci nostri compacti ex opere
Liviano excerptus.
Post praefationem, in qua verbis effert hoc bellum esse generis unici atque
singularis, Livius venit ad imperatores Carthaginiensium tractandos, ad
Hamilcarem eiusque filium Romanos in terrorem coniecturum, i.e. ad Hannibalem:
„Nunquam ingenium idem ad res diuersissimas, parendum atque imparandum,
habilius fuit. Itaque haud facile discerneres utrum imperatori an exercitui carior esset; neque Hasdrubal alium quemquam
praeficere malle ubi quid fortiter ac strenue agendum esset, neque milites alio
duce plus confidere aut audere. Plurimum audaciae ad pericula capessenda,
plurimum consilii inter ipsa pericula erat. Nullo labore aut corpus fatigari
aut animus uinci poterat. Caloris ac frigoris patientia par; cibi potionisque desiderio naturali, non uoluptate modus
finitus; uigiliarum somnique nec die nec nocte discriminata tempora; id quod
gerendis rebus superesset quieti datum; ea neque molli strato neque silentio
accersita; multi saepe militari sagulo opertum humi iacentem inter custodias
stationesque militum conspexerunt. Vestitus nihil inter aequales excellens: arma atque equi conspiciebantur. Equitum
peditumque idem longe primus erat; princeps in proelium ibat, ultimus conserto
proelio excedebat. Has tantas uiri uirtutes ingentia uitia aequabant, inhumana
crudelitas, perfidia plus quam Punica, nihil ueri, nihil sancti, nullus deum
metus, nullum ius iurandum, nulla religio...“
Sagunto urbe Hispaniae a.218 a.Chr.n. obsessâ Carthaginienses effecerunt Alterum Bellum Punicum.
Hannibal cum a.221 a.Chr.n. imperium suscepisset Hispaniae, per biennium
consilia sua curavit maturanda potestatemque
suam regionis mediterraneae confirmandam. Romani autem, quamquam
animadverterunt magnas ab Hannibale copias huc illuc perduci, nullo modo ei
sunt adversati. Necesse erat iidem adhuc pernoscerent hunc virum, quocum
agebant. Cum per errorem cogitarent se posse hunc iuvenem Carthaginiensem
devincere, quandocumque sibi placeret, non multum studebant Hannibalem
reprimere, immo, tantum errabant, ut Hannibalem praetermitterent eo quod animum
attenderent ad Illyros, qui seditionem conflavissent. Ne tum quidem studuerunt
Hannibalem coercere, cum acciperent illum obsidere Saguntum...
|